Maak kennis met Tessa: de sociale robot

Linda Schippers is HBO-verpleegkundige bij Atlant en Yvonne Zwaagstra is daar fysiotherapeut, onderzoeksbegeleider en praktijkonderzoeker. Samen werken ze op de afdeling voor mensen met de ziekte van Huntington. Ook voerden ze samen met collega`s een praktijkonderzoek uit naar de manier waarop een sociale robot mensen met de ziekte van Huntington kan ondersteunen. Ze vertellen ons hier graag meer over.

Bij mensen met de ziekte van Huntington gaat het denken trager. Er ontstaan bijvoorbeeld stoornissen in het nemen van initiatief tot dagelijkse activiteiten, de planning en in het abstracte denken. Concentratie- en geheugenproblemen komen bij vrijwel iedereen voor en treden vaak vroeg op. Ook hebben zij vaak meer moeite wanneer er van vaste patronen wordt afgeweken. Tessa kan daar ondersteuning bij bieden.  

Wie is Tessa?

Tessa is een kleine sociale robot die eruit ziet als een bloempot.  Ze fungeert als een pratende agenda die mensen geheugensteuntjes kan geven. Tessa is erg gebruiksvriendelijk en kan online op afstand door zowel zorgmedewerkers als mantelzorgers worden ingesteld. De geheugensteuntjes kunnen heel verschillend zijn en worden uitgesproken op ingestelde momenten. Zo kan iemand herinnerd worden aan afspraken met anderen, maar ook aan taken die uitgevoerd moeten worden zoals bijvoorbeeld het bed opmaken, medicijnen innemen of simpelweg een kopje koffie drinken. Op vragen van Tessa kunnen mensen reageren met ‘ja’ of ‘nee’. Dit antwoord kan op afstand worden gelezen in een app en op basis hiervan kunnen vervolgacties worden ingezet. Tessa speelt ook muziek af, maar ze is nog niet zo hip dat er ook een Spotify playlist op geïnstalleerd kan worden.

In de video zie je hoe Atlant Tessa in de praktijk gebruikt: 

Syndroom van Korsakov

Binnen Atlant is er onderzoek gedaan naar de inzet van sociale robot Tessa bij mensen met het syndroom van Korsakov. Het onderzoeksteam heeft daarbij gekeken of Tessa in staat was om mensen met het syndroom van Korsakov te stimuleren tot het uitvoeren van bepaalde activiteiten zoals douchen of stofzuigen. Dat bleek inderdaad te gebeuren en bewoners reageerden goed op Tessa. Tessa werd echt een maatje. Een bewoner ging na de herinnering dan ook douchen of stofzuigen. Dit deed hij liever niet wanneer de zorgmedewerkers hem hieraan herinnerden. We vroegen ons toen af of ze ook ingezet kon worden bij mensen met de ziekte van Huntington. Deze verwondering zorgde voor de start van een nieuw onderzoek.

Positieve impact

De ziekte van Huntington kan ervoor zorgen dat mensen initiatiefloos worden. Sommige bewoners met de ziekte van Huntington in het verpleeghuis kunnen zelf niet meer het initiatief nemen om mee te doen aan bijvoorbeeld activiteiten of de eet-/drinkmomenten in de huiskamer. Normaal gesproken is er dan een mantelzorger of zorgmedewerker die de bewoners herinneren aan bepaalde afspraken of taken. Dit kan als belastend worden ervaren. Zo voelen de mensen met de ziekte van Huntington zich in hun autonomie geraakt en mantelzorgers en zorgverleners voelen zich soms bezwaard. Mensen horen niet graag van een ander dat ze iets ‘moeten’ doen.

Bij Atlant hebben twee bewoners met de ziekte van Huntington Tessa een aantal maanden op hun kamer gehad. Tessa heeft bij beide bewoners een positieve invloed. De herinneringen die door Tessa worden uitgesproken op ingestelde tijdstippen komen veel neutraler over dan wanneer een zorgmedewerker iets zegt. Daarnaast geeft Tessa de bewoners meer eigen regie en zelfstandigheid en hierdoor mogelijk ook een betere kwaliteit van leven. Tessa kan er bij bewoners toe leiden dat mensen minder afhankelijk zijn van zorgmedewerkers of mantelzorgers. Het resultaat kan zijn dat mensen meer uit hun kamer komen en vaker deelnemen aan activiteiten. Tessa biedt structuur in het leven van mensen met de ziekte van Huntington en helpt bewoners om actief te blijven. Bovendien ontstaat er meer ruimte voor spontanere contactmomenten over andere, leukere dingen.

Het onderzoek

Tessa werd bij Atlant bij twee mensen met de ziekte van Huntington ingezet. Zo werd een bewoner eraan herinnerd dat het tijd was voor koffie- en theemoment in de huiskamer. Tessa hielp de andere bewoner om corveetaken, zoals de vaatwasser uitruimen en de tafeldekken, te herinneren.

Bij één bewoner werkte het zo goed dat deze Tessa ook na het onderzoek is blijven gebruiken. Bij de ander bewoner werkte het minder goed, omdat deze cliënt vaker buiten zijn kamer was. Hierdoor miste hij de uitgesproken boodschappen helaas. Daarom wordt nu bij deze bewoner een beeld-/spraakhorloge uitgeprobeerd: zo hoort iemand alsnog de ingestelde boodschappen en kan alsnog structuur worden geboden. 

Langer thuis door Tessa?

Tessa is een ontzettend behulpzaam hulpmiddel doordat ze mensen kan helpen herinneren aan afspraken en taken. Misschien dat mensen daardoor iets langer thuis kunnen blijven wonen. Maar afhankelijk van het stadium van de ziekte waarin iemand verkeert, zijn er ook andere problemen waarbij ondersteuning nodig kan zijn. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de kans op vallen en verslikken. Mensen hebben dan vaak meer zorg en begeleiding nodig.   

Meer weten? Kijk op de website of neem contact op met Linda of Yvonne via de website van Atlant.